Экономикалық орта

Әлемдік экономиканың өсуі, базалық болжамға сәйкес, 2024 және 2025 жылдары әлемдік экономика 2023 жылмен бірдей қарқынмен 3,2 пайызға өсуді жалғастырады.

Жаһандық инфляция 2024 жылы 5,9 пайызға және 2025 жылы 4,5 пайызға дейін тұрақты түрде төмендейді, дамыған экономикалар дамушы нарықтар мен дамушы елдерге қарағанда инфляцияның мақсатты көрсеткіштеріне ертерек оралады. Базалық инфляция жағдайында тұтастай алғанда біртіндеп төмендеу болжанады. Инфляция төмендейді, болжамды мән – 2025 жылы 7,5-8 % деңгейінде.

Фискалдық саясат экспансионистік болып қала береді, тапшылық 2026 жылы 2,7 %-ға дейін тарылғанға дейін 2025 жылы ЖІӨ 3,1 % деңгейінде жоғары болады деп күтілуде. Мемлекеттік қарыз басқарылатын болып қалса да, қарыз алуға қызмет көрсету бойынша ішкі шығындардың өсуі және фискалдық қолдау үшін Ұлттық қорға тәуелділік тұрақтылыққа қиындықтар туғызады.

Қазақстанның жалпы ішкі өнімі (ЖІӨ) 2024 жылдың қорытындысы бойынша 2024 жыл ішінде 4,8 %-ға өсіп, өткен жылғы өсімнен 5,1 %-ға төмендеді.

Ұлттық валюта 2024 жылдың соңында тез құнсызданып, тоқсан ішінде 9,1 % (бір доллар үшін 525,1 теңгеге дейін) құнсызданған. Себептері – доллардың нығаюы, мұнай бағасының төмендеуі және Ресейге қарсы санкциялар, бұл шетел валютасына деген дүрлікпесұранысты тудырды. ҚР Ұлттық Банкінің валюталық интервенцияларына ($1,3 млрд) және басқа да тұрақтандыру шараларына қарамастан, бағам жоғары құбылмалылықты көрсетуді жалғастыруда, бұл валюта нарығының өте әлсіз өтімділігін және ел экономикасындағы құрылымдық проблемаларды көрсетеді.

2025 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша ел халқының саны 20 300,6 мың адамды құрады, оның ішінде қалалық – 12 795 мың (63 %), ауылдық – 7 505 мың (37 %) адам. 2024 жылғы 1 қаңтармен салыстырғанда халық саны 267,1 мың адамға немесе 1 %-ға өсті.

2024 жылғы IV тоқсанда Қазақстан Республикасы бойынша айлық жалақының орташа мәні 2023 жылғы тиісті тоқсанға қарағанда 10,5 %-ға өсіп, 434 982 теңгені құрады.

2024 жылы тұрғын үй қорының жалпы ауданы 434,3 млн шаршы метрді құрады, оның ішінде қалалық жерлерде 287,1 млн шаршы метр, ауылдық жерлерде 147,2 млн шаршы метр. Өткен жылмен салыстырғанда тұрғын үй қорының ауданы 15,2 млн шаршы метрге ұлғайды.

2024 жылы бір тұрғынға тұрғын үймен қамтамасыз ету 24,5 ш.м. құрады, оның ішінде қалалық жерлерде 26,9 ш.м., ауылдық жерлерде 20,7 ш.м. өткен жылмен салыстырғанда көрсеткіш 0,6 ш.м. артты.

2024 жылдың соңындағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасының Банк секторында 21 екінші деңгейлі Банктер бар. ЕДБ жиынтық активтері өткен жылы 20 %-ға артып, 61,5 трлн теңгені құрады.

Жиынтық активтер құрылымында ең көп үлесті кредиттік қоржын алады – 58 %. 2024 жылы Банктердің кредиттік қоржынның көлемі 3 %-ға 35,8 трлн теңгеге дейін өсті (01.01.2025 ж., жағдай бойынша). Тұрғын үй салуға және сатып алуға арналған қарыздар көлемі 10 %-ға артып, 5,4 трлн теңгені құрады.

Екінші деңгейдегі Банктермен экономикаға берілетін кредиттер 2024 жылы 21 %-ға 33,7 трлн теңгеге дейін өсті (2023 жылы өсім 22 %-ға өсті).

Шын мәнінде, соңғы уақытта Екінші деңгейдегі Банктер арасындағы ипотека нарығындағы жалғыз белсенді қатысушы Отбасы банк болып табылады. Банктің кредиттік қоржынның көлемі 2024 жылы 6 %-ға – 3,2 трлн теңгеден 3,4 трлн теңгеге дейін өсті. Тұрғын үй салуға және сатып алуға берілетін кредиттер көлемінің 55 %-ы жыл сайын Отбасы банк береді.

Халықтың барлық ЕДБ салымдары 2024 жылы 20 %-ға өсіп, 24 521 млрд теңгені құрады, сол кезде Отбасы банкінде салымдар көлемі 3 %-ға ұлғайды және өсті (01.01.2024 жылғы жағдай бойынша 2 362 млрд теңгеден 01.01.2025 жылғы жағдай бойынша 2 424 млрд теңгеге дейін).

2024 жылдың қорытындысы бойынша Банк секторының таза пайдасы 2 555 млрд теңге деңгейінде қалыптасты. Бұл ретте, Отбасы банкінің пайдасы 2024 жылдың қорытындысы бойынша 120,8 млрд теңгені құрады, бұл жоспардан 12 %-ға жоғары. 2024 жылы Отбасы банк қызметінің динамикалық нәтижелері оның табысты Даму стратегиясын ұстануға мүмкіндік беретін бәсекелестік артықшылықтарымен қамтамасыз етілді.

Отбасы банкінің нарықтық үлесінің ұлғаюына және тұрғын үй құрылыс жинақтарына қызығушылықтың артуына ЕДБ мен ипотекалық компаниялардың тұрғын үй салуға және сатып алуға, құрылыс және қазақстандықтарды қолжетімді тұрғын үймен қамтамасыз ету жөніндегі жаңа мемлекеттік және басқа да бағдарламаларды енгізуге кредит беру нарығындағы белсенділігінің қалыпты өсуі оң әсерін тигізді. Тұрғын үй құрылыс жинақтары жүйесіне қатысушылар санының тұрақты өсуі байқалды, бұл, тиісінше, депозиттік базаның және Банк халқына кредит беру көлемінің ұлғаюына әкелді.

Ұзақ мерзімді болашақта Банк нарықтағы ұстанымын нығайту үшін өзінің күшті жақтарын қолдануға және бар кемшіліктер бағытында әрі қарай даму үшін жұмыстануға ниетті.