2024 жылы стратегиялық міндеттер шеңберіндегі жұмыс

Есепті жылы тұрғын үй-коммуналдық инфрақұрылымды дамытудың 2023–2029 жылдарға арналған тұжырымдамасының (бұдан әрі – Тұжырымдама) операторы бола отырып, Банк жергілікті атқарушы органдардың кезекте тұрған халықтың әлеуметтік осал топтарына қарыздар ұсынды. Халықтың әлеуметтік осал топтарына, оның ішінде 1 және 2 топтағы мүгедектігі бар адамдар, мүгедек балалары бар немесе оларды тәрбиелеп отырған отбасылар, сондай-ақ көп балалы отбасылар мен аналар, жетім балалар немесе ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар және т.б. жатады. Тұжырымдама шеңберінде Банк азаматтың санатына қарай жылдық 2 % және 5 % сыйақы мөлшерлемелері бойынша алдын ала тұрғын үй қарыздарын береді.

Тұжырымдаманың барлық қатысушылары жергілікті атқарушы органдар салған тұрғын үйді несие қаражаты есебінен сатып алады.

2024 жылы тұжырымдама бойынша іске асыруға жалпы ауданы 648 000 ш.м. 118 объект (6 605 пәтер) 74,2 млрд теңге сомаға түсті.

Мемлекеттік бағдарламалар шеңберінде (тұжырымдама, «Нұрлы жер», «Шаңырақ» күші жойылған бағдарламалар шеңберінде пәтерлердің қалдықтары) 2024 жылы қазақстандықтарға 108,1 млрд теңге сомасына 9 004 қарыз берілді, оның ішінде 5 % жылдық мөлшерлеме бойынша 59,6 млрд теңге сомасына 5 145 қарыз және 2 % мөлшерлеме бойынша 48,5 млрд теңге сомасына 3 859 қарыз берілді. «5-10-20» бағыты бойынша қарыздар 2023 жылы бөлінген бюджет қаражатының қалдығы есебінен 39,7 млрд теңге мөлшерінде, сондай-ақ қайтарымды қаражат есебінен берілді. «2-10-20» бағыты бойынша 2023 жылы республикалық бюджеттен Банкке 33,6 млрд теңге (20 млрд теңге, 12,2 млрд теңге, 1,4 млрд теңге көлемінде траншпен) бөлінді. 2024 жылы мүгедектігі бар адамдарға, жетім балаларға, сондай-ақ көп балалы отбасыларға және мүмкіндігі шектеулі балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларға кредит беру көрсетілген қаражат есебінен жүзеге асырылды.

Банк қызметінің, бизнес-процестердің, құзыреттердің, корпоративтік мәдениет пен бизнес модельдердің цифрлық Банкке кешенді ауысуы бөлігінде стратегиялық міндеттерді іске асыруға сәйкес, цифрлық технологиялардың мүмкіндіктерін барынша пайдалана отырып, Банк жаңа тәжірибені қалыптастыру үшін жаңа технологияларды пайдалана отырып, инновациялық өнімдерді дамыту және енгізу бойынша жұмыстар жүргізуде. Мәселен, 2020 жылдан бастап Банкте бейнебанкинг қызметі жұмыс істейді. Бұл функцияны енгізу Банк клиенттеріне ипотеканы қашықтан рәсімдеуге және Банк бөлімшелеріне баруды минимумға дейін қысқартуға көмектесті. 2024 жылы 120 млрд теңгеге 5 244 кредиттік өтінім ресімделді. Бейне қоңыраулар Банк клиенттеріне уақытты үнемдеуге және депозиттен кейінгі операциялар бойынша қызметтерді қашықтан алуға көмектесті. Бұл функция 543 мың рет қолданылды. Сондай-ақ, 2024 жылы 807 мыңнан астам клиент аудио қызмет арқылы сервис алды.

2024 жылы Интернет Банкингтің депозиттік портфелі мынадай көрсеткіштерге жетті:

• жинақ көлемі 263 млрд теңгеден асты,
• салымдар бойынша түсімдер сомасы – 156,1 млрд теңге,
• 162 мыңнан астам жаңа шарттар ашылды,
• депозиттік қоржындардың белсенділігі – 64,0 %

Бейнебанкинг портфелі бойынша мынадай көрсеткіштерге қол жеткізілді:

• жинақ көлемі 211,5 млрд теңгені құрады,
• салымдар бойынша ағындардың сомасы 108,6 млрд теңгеден асады,
• жаңа шарттардың саны 74,6 мың,
• депозиттік қоржындардың белсенділігі – 38,9 %

Клиенттерді Банктің онлайн-сервистері арқылы қашықтықтан қызмет көрсетуге тарту мақсатында 2024 жылы Банк бөлімшелеріндегі цифрлық гидтердің саны 118 қызметкерге дейін ұлғайтылды, бұл қашықтықтан қызмет көрсету үлесін арттыруға мүмкіндік берді. 2024 жылы қашықтықтан қызмет көрсету арналарына ауыстырылған операциялардың үлесі 53 %-ды құрады (2023 жылы 42 %).

Қазақстан Республикасының моноқалаларында, шағын қалаларында, аудан орталықтарында және шалғайдағы ауылдық елді мекендерінде Банк өнімдерін ілгерілету жөніндегі «Қазпошта» АҚ бірлескен жобаның нәтижелері Банкпен шарт жасасқан пошташылар санының артуы болды, 2024 жылдың соңына қарай олардың саны еліміздің 16 өңірінен 250 адамды құрады. Олар жобаға белсенді қатысып, халыққа қаржылық қызмет көрсету үшін қашықтықтан қызмет көрсету арналарын тиімді қолданды. Нәтижесінде 2024 жылы пошташылардың қатысуымен 532 депозит ашылды.

Банк өз өнімдерін/ қызметтерін жетілдіру және дамыту бойынша тұрақты негізде жұмыс істейді және халықтың барлық әлеуметтік топтарының мүдделеріне ерекше назар аударады.

Бүгінде Банк өз клиенттеріне бірқатар әлеуметтік тұрғын үй бағдарламаларын ұсынады: мемлекеттік бағдарламалар, жергілікті әкімдіктермен өңірлік бағдарламалар, жастар бағдарламалары, әскери қызметшілерге арналған бағдарлама, әйелдер бағдарламасы, балалар бағдарламасы және т.б.

Банк өнім желісін әзірлеу кезінде барлық әлеуметтік топтардың мүдделерін ескеруге ерекше назар аударады және өз ұсынысын дамыту және бейімдеу бойынша үнемі жұмыс істейді. Арнайы әлеуметтік бағдарламалар бойынша Банкті Кредиттеу процестеріне ESG-факторлары енгізіледі.

Сондай-ақ, Банк 2024 жылы «Дипломмен ауылға» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыруды жалғастырды. Бағдарлама шеңберінде Банк Денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қамсыздандыру, мәдениет, спорт және агроөнеркәсіптік кешен саласындағы мамандардың, ауылдық елді мекендерге жұмыс істеу және тұру үшін келген ауылдар, кенттер, ауылдық округтер әкімдері аппараттарының мемлекеттік қызметшілерінің және берілген өтінімдерді әкімшілендіру үшін жергілікті органдар үшін жеке кабинеттің өтінімдерін қашықтықтан беруді әзірлейді. Клиенттік сервисті жақсарту және мемлекеттік қызметтерді цифрландыруды ұлғайту үшін процесс толығымен онлайн форматқа көшірілді, бұл білім беру, денсаулық сақтау, агроөнеркәсіптік кешен мамандарына және жергілікті атқарушы органдарда ауылдық аумақтарды дамыту шеңберінде бюджеттік кредиттер алуға өтінімдерді беру және өңдеу бойынша бағдарлама әкімшілеріне уақытты үнемдеуге мүмкіндік берді.

Банк жергілікті атқарушы органдармен жалпы сомасы 30 млрд теңгеден астам 183 тапсырма шартына қол қойды. Бағдарлама бойынша жалпы сомасы 26 млрд теңгеге барлығы 3 263 қарыз, сондай-ақ жалпы сомасы 776 млн теңгеге 2 081 көтерме жәрдемақы берілді.

Бүгінгі таңда Банктің өнім желісінде әр сегмент үшін көптеген сұранысқа ие өнімдер қалыптасқан. Мемлекеттік бағдарламалардан басқа Банк өңірлік, жастар және корпоративтік тұрғын үй бағдарламаларын, әскери, әйелдерге, балаларға арналған бағдарламаларды және т.б. табысты іске асыруда.

Өңірлік және жастар бағдарламалары 2017 жылдан бастап әртүрлі облыстардың әкімдіктері (жергілікті атқарушы органдар) тарапынан уәкілетті Банкке қайтарымды бюджеттік кредиттер беру форматында іске асырылуда. Осы қаражаттың негізінде Банк жастарға тұрғын үй сатып алуға жеңілдікті қарыздар береді. Бұл бағдарламалардың негізгі мақсаты – жұмыс істейтін азаматтарды қолжетімді баспанамен қамтамасыз ету, сондай-ақ оларды бекітуге және туған өңірде ұзақ мерзімді тұруға жағдай жасау. Бұл бастамалар әсіресе жергілікті жерлерде сұранысқа ие мамандарды қолдауға және сақтауға бағытталған. Ең алдымен, біз маңызды әлеуметтік мамандықтардың өкілдері – дәрігерлер, педагогтар, журналистер, спортшылар, мәдениет қызметкерлері, сондай-ақ қызметі аймақтың дамуында шешуші рөл атқаратын басқа да мамандар туралы айтып отырмыз.

Қазақстан азаматтарының тұрғын үй жағдайларын жақсартуға бағытталған «Отау» және «Наурыз» мемлекеттік бағдарламалары іске қосылды. Екі бағдарлама да азаматтарды, соның ішінде ауылдар мен аудан орталықтарының тұрғындарын, халықтың әлеуметтік осал топтары үшін қол жетімді ипотекалық кредиттеуді қамтамасыз ете отырып, 7 %-дан аспайтын жеңілдік мөлшерлемесімен қамтиды. «Отау» бағдарламасы бойынша 2024 жылы Банк 74,59 млрд теңге сомасына 3 192 қарыз берілді, оның ішінде бастапқы тұрғын үй сатып алуға 62,2 млрд теңге сомасына (83 %) 2 600 қарыз (81 %) берілді. «Наурыз» бағдарламасы бойынша 2024 жылдан бастап 01.01.2025 жылғы жағдай бойынша Банк 176,83 млрд теңге сомасына 6 791 қарыз берді, оның ішінде бастапқы тұрғын үй сатып алуға 141,87 млрд теңге (80 %) сомасына 5 372 қарыз (79 %) берілді.

2019 жылдан бастап Банк кәсіпорындарға өз қызметкерлерінің тұрғын үй жағдайларын жақсартуға жәрдемдесуге бағытталған «корпоративтік» бағдарламасын іске асыруда. Бағдарлама қызметкерлерді тұрғын үймен қамтамасыз етуге өз қаражатын бөлуге дайын ұйымдарға арналған. Бұл әлеуметтік жағдайлардың жақсаруына ғана емес, өңірлерде білікті мамандардың сақталуына да ықпал етеді. Банк жыл сайын ірі компанияларды осы бастама шеңберінде ынтымақтастыққа шақырады.

Әскери бағдарлама сонымен қатар Банктің сұранысқа ие өнімдерінің бірі болып табылады. Қор көзі ретінде Банк нарықтық жағдайлар бойынша нарықтан қаражат тартады, сондай-ақ өз қаражатын пайдаланады. Бүгінгі таңда Банк арнайы салымдары ерекше мәртебеге ие және қол сұғылмаушылық кепілдігі бар жалғыз Банк болып табылады.

2023 жылдың басынан бастап Банк экологиялық таза тұрғын үйді ілгерілету жөніндегі стратегиялық бастаманы қолдай отырып, «жасыл стандарттар» бойынша салынған энергия тиімді тұрғын үй кешендерінен пәтер сатып алуға арналған Қазақстандағы алғашқы «Жасыл ипотека» бағдарламасын іске асыруда. Бағдарлама азаматтардың денсаулығы мен қоршаған ортаны қорғауға бағытталған.

Бағдарламаны іске асырудың негізгі шарты сатып алынатын тұрғын үйдің сертификаттау деңгейіне қарамастан, Қазақстандағы қолданыстағы жүйелердің бірі (OMIR, МЕСТ Р, BREEAM, LEED) бойынша сертификатталған «жасыл стандартқа» сәйкестігі болып табылады. Бұл дегеніміз, құрылыс салушы үй салу кезінде экологиялық таза және экологиялық таза материалдарды пайдаланады, аумақты абаттандырады және көгалдандырады, барлық үйлер мұқият орналастырылған, пәтерлерде ауа температурасын реттеуге болады, көлікке қол жетімділік бар және т.б.

Құрылыс секторының негізгі ойыншыларымен ынтымақтастықты кеңейту шеңберінде еліміздің жетекші құрылыс компанияларымен әріптестік туралы 25 меморандумға қол қойылды. 2024 жылы 18,6 млрд теңге сомасына 763 қарыз берілді.

Қазақстан Республикасының қаржы секторын дамытудың қазіргі заманғы үрдістері цифрлық, технологиялық шешімдерді жедел енгізумен сипатталады.

Қазіргі әлемдегі цифрландыру әлемдік экономикалық өсудің басты факторларының бірі болып табылады. Ол Банк жүйесін де айналып өткен жоқ. Банк қызметінде цифрлық технологияларды қолдану Банктің одан әрі жұмыстарды жетілдіру және өнімдер мен қызметтерді кеңейту жөніндегі шешімдерін түбегейлі өзгертеді.

Банк секторында инновацияларды енгізу қарқыны өсуде. Банк индустриясы – қарқынды цифрлық дамудың бір мысалы. Цифрлық Банк Қазақстан Республикасының заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерін ескере отырып, айналада болып жатқан өзгерістер жылдамдығымен дамуға тиіс.

2024 жылы Банктің Директорлар кеңесі «Отбасы банк» АҚ 2024–2026 жылдарға арналған ақпараттық технологияларды дамыту стратегиясын (бұдан әрі – АТ стратегиясы) бекітті, ол инновациялық технологияларды дамытудың негізгі басымдықтарын айқындайды, цифрлық арналарды дамытуға және ипотекалық кредиттеу нарығын дамыту үшін жағдайлар жасауға бағытталған.

АТ стратегиясы «Отбасы банк» АҚ стратегиялық мақсаттарын шешуге бағытталған ақпараттық технологиялар мен инновацияларды дамытудың іс-қимыл жоспарын қалыптастыру мақсатында әзірленді.

АТ дамытудың негізгі міндеттері – бизнес-процестерді цифрландырудың базалық қажеттіліктерін жабу, функциялардың қайталануын жою және операциялық шығындарды азайту, бұған Банк 2021–2024 жылдар аралығында ішінара қол жеткізді. Осылайша, Банк бизнесінің цифрлық құрамдас бөлігінің инновациялық даму сатысына өту үшін іргетас қаланды.

2024–2026 жылдарға арналған АТ стратегиясының негізгі міндеттері микросервистік архитектура негізінде АТ-платформаларды одан әрі дамыту, өнімдер мен қызметтерді цифрлық форматқа көшіру, кросс-сатылымдарды кеңейту және клиенттік ұсыныстарды жекелендіру үшін барлық арналарда талдау құралдарын кеңінен қолдану, клиенттермен өзара іс-қимылдың көп арналы тәжірибесін қалыптастыру мақсатында жаңа қызметтерді енгізу, жаңа қызметтерді құру және қолданыстағы сандық шешімдерді жаңғырту болып айқындалды.

АТ стратегиясының міндеттері шеңберінде Банк бизнестің барлық дерлік бағыттарына қатысты бірқатар инновациялық жобаларды дамытуды жалғастыруға ниетті. Атап айтқанда, біз қолмен операцияларды оңтайландыру және клиенттердің операциялары мен өтініштерін өңдеуді жеделдету үшін роботтандыру технологияларын пайдалану, ашық АРІ технологиясы арқылы клиенттердің Банктік қызметтер мен серіктестерге қолжетімділігін кеңейту, геймификация элементтері мен мінез-құлық экономикасының принциптерін пайдалана отырып, клиенттерге тауарлар мен қызметтерді ұсынуға мүмкіндік беретін технологияларды енгізу туралы айтып отырмыз.

Технологияның жылдам өзгеруі, ең алдымен интернет, цифрлық, мобильді және әлеуметтік платформалар, клиенттердің қалауына, олардың мінез-құлқына және шешім қабылдауына айтарлықтай өзгерістер әкеледі. Банктің мақсаты цифрлық бизнес-процестердің оңтайлы құрылымы бар динамикалық цифрлық Банкті құру, Банк қызметтерін дамытудың озық технологияларын және Банктік қызмет көрсетудің инновациялық жүйелерін енгізуді қамтамасыз ету.

Қазіргі уақытта Банк саласында АТ жобаларын интеграциялау бойынша екі негізгі бағыт бар.

Бірінші бағыт – клиенттік сервисті цифрландыру, Банктің ішкі және сыртқы коммуникацияларының тиімділігін арттыру.

Екінші бағыт – Банктің қосымшалары мен ақпараттық жүйелерінің өнімділігін арттыру.

АТ стратегиясы шеңберінде Банк осы бағыттарда жұмыс істейтін болады, сондай-ақ бизнестің қажеттіліктеріне сәйкес АТ инфрақұрылымын дамытуды жалғастыратын болады, инфрақұрылымды заманауи технологиялық деңгейде қолдауға ұмтылатын болады.

IТ дамыту келесі міндеттерді шешуге бағытталған:

• цифрлық бизнес-процестердің тиімділігін арттыру;
• өнімдер мен қызметтерді цифрлық форматқа көшіру;
• жасанды интеллект енгізу және роботтандыру;
• міндеті өнімділікті арттыру және Банктің қаржылық шығындарын төмендету болып табылатын бағдарламалық шешімдерді жетілдіру;
• АТ инфрақұрылымын жаңғырту және Банктің ақпараттық жүйелерінің тұрақтылығын қамтамасыз ету;
• деректерді қорғауды күшейту;
• АТ саласындағы қызметкерлердің біліктілігін арттыру және кәсіби өсуі.

Банк тәуекелдерді басқару барысында мемлекеттің қаржы жүйесіне қатысушы ретінде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің талаптарын ескере отырып, әртүрлі тәсілдерді пайдаланады, мысалы:

• үш қорғаныс желісі жүйесі;
• Банктің тәуекел-тәбет стратегиясын, тәуекел-тәбет мәлімдемесін қалыптастыру;
• капиталдың жеткіліктілігін бағалау;
• өтімділіктің жеткіліктілігін бағалау;
• сезімталдықты талдау және сценарийлік талдау әдістерін қолдану арқылы стресс-тестілеу жүргізу;
• тәуекелдер бойынша көрсеткіштер туралы ақпаратты Банктің уәкілетті органдарына уақтылы жеткізу мақсатында басқарушылық есептілік жүйесінің болуын қамтамасыз ету.

Банк сондай-ақ тәуекелдер деңгейін бағалау және айқындау үшін мысалы, тәуекел дәрежесі бойынша активтерді өлшеу (RWA), мүмкін болатын шығындар тәуекелін оларды пайда болу ықтималдығын ескеріп өлшеуге мүмкіндік беретін (VaR) ықтимал-статикалық әдіс, өтімділік тәуекел мен пайыздық тәуекелді бағалау үшін ақша ағынының GAP-талдауын құру сияқты «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ айқындайтын жалпы топтық әдістер бойынша тәуекелдер деңгейін есептеу метрикасын қолданады.

Бұл модельдер тәуекел деңгейлерін стратегиялық жоспарлауды жүзеге асыруға, тәуекелдерді басқару саласында қабылданған шешімдерге стратегиялық бақылау мен мониторинг жүргізуге көмектеседі.

Стратегияны табысты іске асыру үшін Банк стратегиялық мақсаттарға қол жеткізуге және Банктің қаржылық тұрақтылығына әсер етуі мүмкін негізгі тәуекелдерді тұрақты негізде талдайды, оларды барынша азайту жөніндегі тиісті шараларды әзірлейді.

Банктің басты бәсекелестік артықшылығы – таланттарды іріктеу, кәсіби тұрғыдан дамыту және өсіру, үздік қызметкерлерді жалдау, сондай-ақ оларды қолжетімді инклюзивті ортада тиімді басқару мүмкіндігі. Осылайша, 2024 жылы Банк нарықта Банктің HR-брендін дамытуға, қолдауға және нығайтуға, Банк қызметкерлерінің білімі мен тәжірибесін арттыруға, кадрлық әкімшілендіру бөлігінде бизнес-процестерді автоматтандыруға және т.б. бағытталған бірқатар іс-шаралар өткізді.

Банктің персоналды басқару жүйесінің тиімділік көрсеткіштері:

• Тәуелсіз консультанттар жүргізген талдау нәтижелері бойынша Банк персоналының қатысу деңгейі – 78,1 %-ды (орташа мәннен жоғары) құрады.
• 2024 жылы 5,9 % – адам (2023 жылы 6,6 %-ды құрады) құрады.

Банктің қаржылық тұрақтылығы Банктің стратегиялық мақсаттарына қол жеткізу мақсатында қаржыны басқару арқылы жүзеге асырылады. Мемлекеттік бағдарламаларды, сондай-ақ Банктің өз қаражаты есебінен бағдарламаларды табысты іске асыру есебінен соңғы 5 жылда кірістердің, сондай-ақ Банктің таза пайдасының жыл сайынғы өсуі байқалады. Банктің кірісі 369 177 млн теңгені құрады (2023 жылмен салыстырғанда 9 995 млн теңгеге артық). Банктің 2024 жылғы таза пайдасы 120 786 млн теңгені құрады, бұл жоспардан 13 221 млн теңгеге артық (немесе 112 %). Есепті кезеңде уақытша бос ақша қаражатының орташа өлшенген кірістілігі 14,63 % деңгейінде қалыптасты.

Банк алғаш рет «3» деңгейінде Sustainable Fitch халықаралық рейтингтік агенттігінен ESG рейтингін және «55» бағасын алды, бұл Банктің ипотекалық кредиттеу қоржынының оң әлеуметтік әсеріне байланысты, оның едәуір үлесі халықтың жекелеген осал топтары үшін барабар, қауіпсіз және арзан тұрғын үй мен базалық қызметтерге қол жеткізуді қамтамасыз етуге бағытталған.