Резидент емес салымшылар үшін

Бейрезидент-жеке тұлғалардың депозиттері бойынша сыйақы түріндегі табыстарынан төлем көзінен ЖТС ұстап қалу бойынша түсіндірме

Салық кодексінің 644-бабы 1-тармағының 11) тармақшасына сәйкес, борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйақыларды қоспағанда, сыйақылар түріндегі кірістер бейрезиденттің Қазақстан Республикасындағы көздерден кірістері танылады

Осылайша, бейрезидент-жеке тұлғалардың депозиттері бойынша сыйақыға төлем көзінен жеке табыс салығы (бұдан әрі – ТК ЖТС) салынады.

01.01.2018 ж. дейін әрекет ететін 10.12.2008 ж. №99-IV ҚР Салық кодексінің 200-1-бабы 1-тармағының 1-тармақшасына сай, бейрезидент- жеке тұлғаның төмендегідей табыстарына салық салуға жатпады:

1) бейрезидент-жеке тұлғаларға олардың банктердегі және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің лицензиясы негізінде банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардағы салымдары бойынша төленетін сыйақылар.

01.01.2018 ж. бастап қолданысқа енгізілген 25.12.2017 ж. №120-IV ҚР Салық кодексінде (бұдан әрі - СК) бейрезидент-жеке тұлғаның салық салудан босатылатын кірістерін айқындайтын 654-бапта аталған норма жоқ.

Салық кодексінің 1-бабының 62) тармақшасына сай, сыйақы-барлық төлемдер, оның ішінде салым (депозит) сомасын, сондай-ақ салымды (депозитті) қабылдаған Тарап үшін салымшы (депозитор), өзара байланысты тарап болып табылмайтын тұлғаға төленетін төлемдерді қоспағанда, салымдар (депозиттер) бойынша барлық төлемдер. Осы тармақшаның мақсатында банктік шот шарттары бойынша төленетін сыйақылар да сыйақы деп танылады.

Салық кодексінің 646-бабының 1-тармағының 5) тармақшасына сай, егер салық кодексінің 646-бабының 2-тармағында өзгеше белгіленбесе, бейрезиденттің Қазақстан Республикасындағы көздерден құн өсімінен түсетін табыстары, дивидендтер, сыйақылар, роялти 15 пайыз мөлшерлеме бойынша төлем көзінен салық салуға жатады. Салық кодексінің 646-бабының 2-тармағына сәйкес, осы Кодекстің 644-бабында айқындалған, уәкілетті орган бекіткен тізбеге енгізілген жеңілдікті салық салынатын мемлекетте тiркелген тұлғаның кірістері 20 пайыз мөлшерлеме бойынша төлем көзінен салық салуға жатады.

Осылайша, бейрезидент-жеке тұлғаның сыйақы түріндегі кірістері Қазақстан Республикасындағы көздерден осындай бейрезиденттің табысы болып танылады және 15 пайыз мөлшерлеме бойынша төлем көзінен салық салуға жатады. Егер, бейрезидент жеке тұлға мемлекетте уәкілетті орган бекіткен тізбеге енгізілген жеңілдікті салық салумен тіркелген жағдайда, мұндай тұлғаның табысы 20 пайыз мөлшерлеме бойынша төлем көзінен салық салуға жатады.

01.03.2018 ж. №9 "Отбасы банк" АҚ-дағы банк операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес, салымдар (жинақтар) бойынша есептелген сыйақыны капиталдандыру (яғни төлеу):

1) қаржы жылы аяқталған кезде Жылдың соңғы жұмыс күнінен кешіктірмей;

2) тұрғын үй заемын ресімдеу кезінде (оның ішінде ТҚЖ салымдары бойынша аралық немесе алдын ала заемнан тұрғын үй заемына өту кезінде);

3) ТҚЖ салымдары бойынша инкассалық өкімді/төлем талабын орындау кезінде;;

4) шарттар мерзімінен бұрын бұзылған кезде жүзеге асырылады.

Бұдан басқа, сыйақы төлеу ТҚЖ туралы шарт бойынша басқаға беру операцияларын жүргізу кезінде де туындайды.

01.01.2018 ж. дейін есептелген сыйақы бойынша депозиттер шотына капиталдандыру операциясы жүргізілгеніне назар аударыңыз, сонымен қатар, ТК ЖТС ұстап қалу талабы 01.01.2018 ж. бастап туындады, сондықтан есептік кезеңде сыйақыны капиталдандыру бойынша операцияларды және ТҚЖ туралы шарт бойынша басқаға беру операцияларын жүргізу күніне дейін қолданыстағы депозиттер бойынша сыйақы ғана ТК ЖТС салу объектісі болады.

Салық кодексіне сәйкес жеке тұлғаның резиденттік мәртебесін айқындау.

Салық кодексінің 219-бабына сәйкес, Салық кодексінің мақсаттарында мыналар:

1) осы Кодекстің 217-бабының ережелеріне сәйкес резидент болып табылмайтын жеке немесе заңды тұлға;

2) осы Кодекстің 217-бабының ережелеріне қарамастан, қосарланған салық салуды болдырмау және салықтарды төлеуден жалтаруға жол бермеу мәселелерін реттейтін халықаралық шарттың ережелеріне сәйкес бейрезидент болып танылатын шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам бейрезидент болып танылады.

Сонымен қатар, Салық кодексінің 217-бабының ережелеріне сәйкес Қазақстан Республикасында тұрақты болатын немесе Қазақстан Республикасында тұрақты болмайтын, бірақ өмірлік мүдделерінің орталығы Қазақстан Республикасында болатын жеке тұлға Салық кодексінің мақсатында Қазақстан Республикасының резиденті болып танылады.

Жеке тұлға ағымдағы салықтық кезеңде аяқталатын кез келген қатарынан он екi айлық кезеңде кемiнде күнтiзбелiк бір жүз сексен үш күн (келу және кету күндерiн қоса алғанда) Қазақстан Республикасында болса, ол ағымдағы салықтық кезеңде Қазақстан Республикасында тұрақты болған жеке тұлға деп танылады.

Бір мезгілде мынадай шарттарды орындаған кезде:

1) жеке тұлғада Қазақстан Республикасының азаматтығы немесе Қазақстан Республикасында тұруға рұқсаты (ықтиярхаты) болса;

2) жеке тұлғаның жұбайы (зайыбы) және (немесе) жақын туыстары Қазақстан Республикасында тұрса;

3) Қазақстан Республикасында жеке тұлғаның кез келген уақытта тұруы және (немесе) жұбайының (зайыбының) және (немесе) оның жақын туыстарының тұруы үшін қолжетімді, оған және (немесе) жұбайына (зайыбына) және (немесе) оның жақын туыстарына меншік құқығында немесе өзге де негіздерде тиесілі жылжымайтын мүлкі болса, жеке тұлғаның өмірлік мүдделерінің орталығы Қазақстан Республикасында деп танылады.

Қазақстан Республикасының азаматы болып табылатын жеке тұлға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау туралы немесе Қазақстан Республикасының азаматтығын қабылдамай Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат ету туралы өтініш берген:

1) мемлекеттік билік органдары шет елге іссапарға жіберген жеке тұлға, оның ішінде дипломатиялық, консулдық мекемелердің, халықаралық ұйымдардың қызметкері, сондай-ақ аталған жеке тұлғаның отбасы мүшелері;

2) тұрақты халықаралық тасымалдарды жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларына немесе азаматтарына тиесілі көлік құралы экипажының мүшесі;

3) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерге көшірілген Қазақстан Республикасы әскери бөлімдерінің немесе әскери құрамаларының әскери қызметшілері мен азаматтық персоналы;

4) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі және Қазақстан Республикасының немесе Қазақстан Республикасы субъектілерінің меншігі болып табылатын объектілерде (оның ішінде концессиялық шарттар негізінде) жұмыс істейтін;

5) оқу, оның ішінде тағылымдамадан немесе практикадан өту, емделу немесе сауықтыру, профилактикалық рәсімдерден өту мақсатында, оқу, оның ішінде тағылымдамадан немесе практикадан өту, емделу немесе сауықтыру, профилактикалық рәсімдерден өту кезеңінде Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде болатын жеке тұлға;

6) сабақ беру, консультациялар беру немесе ғылыми жұмыстарды жүзеге асыру мақсатында аталған қызметтерді (жұмыстарды) көрсету (орындау) кезеңінде Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде болатын оқытушы және (немесе) ғылыми қызметкер Қазақстан Республикасында тұрған уақытына және осы бапта көзделген басқа да кез келген өлшемшарттарға қарамастан, резидент-жеке тұлға деп танылады.

Осылайша, жеке тұлғаның резиденттігі Салық кодексінің жоғарыда көрсетілген ережелеріне сәйкес айқындалады және егер Салық кодексінің ережелеріне сәйкес жеке тұлға Салық кодексінің мақсатында резидент емес болып танылған жағдайда, онда мұндай тұлғаның сыйақы түріндегі кірістері Қазақстан Республикасындағы көздерден алынған табыс болып танылады және төлем көзінен салық салуға жатады.

Сонымен қатар, Салық кодексінің 218-бабының 2-тармағына сай, Халықаралық шартты қолдану мақсатында, сондай-ақ өзге де мақсаттарда тұлға Қазақстан Республикасының резиденттігін растау үшін, егер осы тармақта өзгеше белгіленбесе, осындай тұлға тұрған, болатын (тұрғылықты) жері бойынша тіркелген салық органына қатысты жоғары тұрған болып табылатын салық органына резиденттікті растауға арналған салықтық өтінішті ұсынады. Салық кодексінің 218-бабының 4-тармағына сәйкес, жеке тұлғаның резиденттігі осы Кодекстің 48-бабында белгіленген талап қоюдың ескіру мерзімі шегінде (3 жыл), резиденттікті растауға арналған салықтық өтініште көрсетілген әрбір күнтізбелік жыл үшін расталады.

Қазақстан Республикасының Қаржы министрінің 2018 жылғы 27 ақпандағы №306 бұйрығымен бекітілген Дербес шоттарды жүргізу ережелерінің 194-тармағына сай, төлем көзінен ұсталатын салықтарды есептеу, ұстап қалу және аудару жөніндегі міндет жүктелген көрсетілетін қызметті алушы Жеке табыс салығын артық ұстап қалған жағдайда, артық ұсталған салықты қайтару үшін жеке тұлға көрсетілетін қызметті алушыға өтінішпен жүгінеді. Жеке табыс салығын артық ұстап қалу фактісі расталған және салық агенті салық төлеушіге салықты қайтарған кезде қосымша салық есептілігі табыс етіледі. Осылайша, салық салу мақсатында Банк резидент болып табылатын жеке тұлғаның салымы бойынша сыйақыдан ЖТС заңсыз ұстап қалған жағдайда, жеке тұлға Банкке резиденттікті растайтын өтінішпен және құжатпен жүгінуі тиіс.